Государственный национальный театр Удмуртcкой Республики

  Шонер гожъяськыны юрттоз «Катя»  

8-тӥез бадӟым удмурт диктантэз (БУД) туэ 30-тӥ южтолэзе ортчиз. Удмурт кылын вераськисьёс, экзамен азьын кадь тулкымъяськыса, удмурт кылын диктант гожтыны нош ик пуксизы.

Визь сынам бере — «Эрико яратон»

Бадӟым удмурт диктантэз радъялляло «Моя Удмуртия» телерадиокомпания, Нациосын ужан политикая министерство, УдГУ-ысь Удмурт филологияя, финно-угроведениея но журналистикая институт, «Удмурт Кенеш» огазеяськон. Туэ соос борды итӥськиз Удмурт театр но. Театрлэн араз диктантлэсь текстсэ гожтӥз Удмурт театрысь егит артист Алексей Котков. А. Котков студент дырзэ тодаз ваем — вылӥ театральной институтын артистэ дышетскись пияшлэн нимыныз гожтэт гожтэм. Озьы БУД-э пыриськисьёс, тодон-валанзэс эскеремзы сяна, театральной институтын дышетскисьёслэн улон-вылонзы, артистлэн ужез сярысь маке выльзэ тодӥзы. Удмурт театрысь одӥгез фойе дышетскон интылы огдырлы пӧрмиз. Диктант гожтыны лыктэмъёсты пумитаз театрлэн директорез Андрей Ураськин. Со кышкасьтэм калыклы 100 балл люканы сӥзиз. Диктантэз гожъясьёс сяна, сюлмаськиз диктантэз лыдӟись но — Россиысь дано артистка Фаина Будина. Фаина Ивановналэн та аспӧртэм премьераез вылэм — удмурт кылын диктантэз та дырозь лыдӟемез ӧй вал на, пе. Удмурт театрысь артистъёс мыло-кыдо пыриськизы диктантэ — кин ке но театрын сое гожтӥз, мукетъёсыз Ижкарысь пӧртэм площадкаосын текстэз лыдӟизы. Кылсярысь, диктантлэн авторез Алексей Котков гожтэмзэ Удмурт кун университетын лыдӟиз. Удмурт театрын диктант гожтӥсьёслы тужгес но удалтӥз — диктант бере театрысь литературной люкетэн кивалтӥсь Наталия Панфилова куноослы экскурсия ортчытӥз, театрысь пӧртэм сэрегъёсты, цехъёсты возьматӥз. Ӝытазе куноос дунтэк учкизы на «Эрико яратон» спектаклез.

Ӟуч кылэз тодытэк, удмурт диктант уд гожты

Ижкарын мукет площадкаосы но калык люкаськиз. Кылсярысь, Ф. Васильев нимо библиотекаын ужрадэз ортчытыны юрттӥз Удмуртиысь Егитъёслэн парламентсы. Библиотекае диктант гожтыны вуылэм Киужъёсъя элькун юртысь методист Лилия Леонтьева.

— Кемалась потэ вал ини йырвизьме сынаме, но кылем аръёсы ӧй быгаты пыриськыны, — вера Л. Леонтьева. — Вань ужъёсме мукет дырлы выжтӥ, тӧласькись куазь но ӧз кышкаты. Лыктэммы бере ик диктантэз лыдӟисьмы — УдГУ-ысь доцент, филология наукаосъя кандидат Елена Булычева — шуиз: текст туж капчи, ваньды, пе, 100 баллы гожтоды. Мон шумпотӥ, угось диктантэ экзаменэ кадь сюлэмшугъяськыса мынӥ. Текстэз кылӥ но валай, мыным капчи ик уз луы шуыса. Школаез быдтэме бере удмурт кылын ӧжыт гожъяськисько, удмурт книгаосты ӧжыт лыдӟисько. Мар веранэз, городын удмурт кылын вераськыны но ӵем уг пӧрмы. Секыт потӥз знакъёсты пуктылыны, шӧдонэлы гинэ оскыса, запятойёсты пуктылӥ. Диктантэз гожтэме бере библиотекаысь удмурт книгаосты лыдӟыны басьтӥ: Филипп Кедровлэсь «Катя» повестьсэ, Кедра Митрейлэсь «Секыт зӥбет» романзэ. Вуоно арлы куаш-куаш дасясько ини.

Нациосын ужан политикая министерствоысь ужась Елизавета Ложкина верамъя, туэ Удмуртиын ог 100 площадка радъямын вал. Библиотекаосы, школаосы, музейёсы лыктыса, диктантэз гожтӥз ог 1 сюрс 700 мурт. Со сяна, элькунмылэсь палэназ улӥсь удмуртъёс но ужрадэ итӥськизы. Татарстанын, Башкортостанын, Москваын ог 15 интыын диктантэз гожтӥз 300-лэсь уно адями.

Москваын диктант гожтыны 16 адями люкаськиз. Текстэз лыдӟиз Москваын удмурт кылъя курсъёсысь дышетӥсь Ольга Урасинова. Москваысь удмуртъёс сяна, О. Урасиновалэн дышетскисьёсыз но эскериллям удмурт кылын гожъяськыны быгатэмзэс. Москваын диктантэз гожтэм на фин кылъя дышетӥсь Лео Яппинен. Солы секыт йӧтэм гожтыны ӟуч кылысь асэстэм кылъёсты. Текстын театрен герӟаськем кылъёс — пьеса, бутафор, режиссёр, сценической мастерство но мукетъёсыз — ӵем гинэ пумиськылӥзы уго.

Йыртэмаз тӧл

Диктантэз, «Моя Удмуртия» радио пыр кылзӥськыса но, гожтыны луэ вал. Нырысетӥез диктант — сое гожтӥзы 2012-тӥ арын — ӵапак радиоез кылзӥсьёслы радъяськиз. Туэ диктантэз меӵак эфирын лыдӟиз УдГУ-ысь доцент, филология наукаосъя кандидат Ольга Стрелкова. «Мынам Удмуртие» телерадиокомпанилэн студияз диктантэз гожтӥзы журналистъёс но Удмуртиысь культурая министр Владимир Соловьёв. Елизавета Ложкина верамъя, диктантэз радио пыр кылем арын 500-лэсь ятыр адями гожтӥз. Туэ но та лыдпус ичияны кулэ ӧвӧл. Пичи Пурга ёросысь Улӥ Кечол гуртысь 71 аресъем Наталья Мамина но диктантэз радио пыр кылзӥськыса гожтыны пуксем.

— Ӝынызэ текстэз гожтӥ но, кырын шимес тӧласькыны кутскиз, — вера Наталья Алексеевна. — Тыл но, радио но кысӥзы. Озьы диктантэ ӝыныё гожтытэк кылиз. Удмурт кылэз школаын 8 ар дышетӥ, туж кельшо вал урокъёс. Али правилоос ялан воштӥсько, чакласа вуттоно ӧвӧл. Озьы ке но азьвыл гожтэм диктантъёсы понна ӟеч баллъёс люкалляй вал. Кӧты туж ӝож — туэ но йырвизьме сынаме потэ вал, куазен йырин ӧз пӧрмы.

Пичи Пургалась песянайёслэн удмурт диктантэз гожтыны мылкыдзы паймытэ. 86 аресъем Полина Козлова котькуд ар диктантэ пыриське, пе. Пельыз алама кылэмен, Полина Афанасьевна диктант гожтэ, радиоез пельыз борды ӝиптыса.

Удмурт кылын шонер гожъяськыны быгатэмзэс шараяны мылкыд карисьёслэн лыдзы уг кулэсмы. Школаез кемалась быдтэмъёсты диктант гожтон выльысь пичи дыре берыктэ кадь. Быдэ вуэмлэн улонысьтыз вань шуг-секытъёсты вунэтыса, пичи пинал выллем, сюлмаськиськод кыӵе ке запятой сярысь, бӧрысь оценкаез возьмаськод. Елизавета Ложкина верамъя, йылпумъянъёс оштолэзьлэн пумаз тодмо луозы — али ужъёсты люкало, эскеро. 90 яке талэсь ятыр балл люкасьёслы сертификатъёс сётозы.

Анастасия Шумилова
Апрель 2, 2019
газ.«Удмурт дунне»